Ontdekking en Identificatie: 5 Inheemse Kruiden in België en Nederland

Deze diamantjes gebruiken voor je schoonheid of gezondheid is fantastisch, maar hoe begin je eraan. De natuur is een schatkamer van geneeskrachtige planten en kruiden. Ze worden al eeuwenlang gebruikt voor culinaire, medicinale en spirituele doeleinden. In België en Nederland zijn er talloze inheemse kruiden die goed gedijen in het landschappen. In deze blog gaan we op een boeiende ontdekkingsreis we hebben 15 kruiden uitgezocht. Wat kan je hier lezen: Waar kan je ze vinden, wat zijn hun eigenschappen en hoe en waarvoor kan je hun “krachten” gebruiken. Maar voor we daaraan beginnen eerst wat andere nieuwtje en wetenswaardigheden over kruiden plukken, bewaren en hoe je een tinctuur zelf kan maken.

Drogen van kruiden:

Pluk op het juiste moment: Het moment van plukken is belangrijk. Als algemene richtlijn kan je de kruiden best plukken op een droge dag, bij voorkeur ’s ochtends wanneer de dauw is opgedroogd. Kies gezonde en onbeschadigde bladeren of bloemen. Voor sommige bloemen, ik denk dan dadelijk aan Sint Janskruid (Hypericum perforatum) is de middagzon de beste tijd om de bloemen te oogsten.

Voorbereiden van de kruiden: Wanneer je na je lekkere en vruchtbaar tochtje thuis komt begint de voorbereiding. Kijk je oogst goed na, verwijder eventuele vuile of beschadigde delen van de kruiden. Spoel ze voorzichtig af (zorg dat je ze niet beschadigd) en dep ze droog met een schone doek of keukenpapier.

Het drogen van kruiden:

Je kan kruiden op verschillende manieren laten drogen.

Luchtdrogen: Hang de kruidenbundels ondersteboven op in een goed geventileerde ruimte uit direct zonlicht. Je kunt ze ook op een rek of scherm plaatsen. Dit proces kan enkele dagen tot een week duren, afhankelijk van de vochtigheid en de grootte van de bundels.

Sneldrogen: Wil je snel aan de slag met je kruiden dan kan je de oven gebruiken wel op een lage temperatuur (ongeveer 35-50°C). Houd de ovendeur op een kier om vocht te laten ontsnappen. Controleer regelmatig om overmatig drogen te voorkomen. Ik heb een droogoven waar ik zowel kruiden, bloemen als fruit en groenten in droog. Het is wel een investering maar de moeite waard wanneer je echt actief aan de slag gaat met een moestuin, het kweken van fruit en kruiden.

Bewaren van gedroogde kruiden:

Opslagcontainers: Luchtdicht bewaren is zeker belangrijk. Gebruik luchtdichte glazen potten, plastic zakken met ritssluiting of speciale kruidenpotten. Zorg ervoor dat je werkt met schoon en droog materiaal om schimmelvorming te voorkomen.

Labelen: Weet wat je in huis hebt. Een label voorzien is geen overbodige luxe, na het drogen is het soms moeilijk de planten nog te herkennen. Vermeld de naam van het kruid en de datum van drogen, zo kan je de oudste kruiden eerst gebruiken en zou je toch een container over het hoofd gezien hebben kan je hem (spijtig van het werk) weggooien.

Bewaarplaats: Een koele, donkere en droge plaats is belangrijk. Ik heb het geluk een koele berging onder het huis te hebben, niet iedereen heeft deze luxe ????. De bewaarplaats is zeer belangrijk voor het behoud van de smaak, licht, vocht en warmte zijn niet de beste vriendje van je gedroogde kruiden.

Houdbaarheid van gedroogde kruiden:

De houdbaarheid van gedroogde kruiden hangt af van vele factoren, het type kruid en hoe goed het droogproces en bewaarproces is gedaan. We gaan ervan uit dat dit goed gebeurd is en dan kunnen goed gedroogde en correct bewaarde kruiden, tussen de 6 maanden tot 2 jaar hun smaak en medicinale eigenschappen behouden. Sommige kruiden, zoals tijm, rozemarijn en laurier, behouden hun smaak beter dan andere, die sneller hun aroma verliezen, munt en basilicum zij hier voorbeelden van.

Laat je zintuigen voor je werken. Als gedroogde kruiden hun karakteristieke geur en smaak beginnen te verliezen, is het tijd om ze te vervangen.

Kruiden met een medicinaal doel, verliezen sneller hun kracht, als smaakmaker kan je ze langer bewaren en gebruiken. Regelmatig controleren en eventueel vernieuwen is de boodschap.

Tincturen maken voor medicinale doeleinden.

Een tinctuur is een extract op basis van alcohol en kruiden. Het extract bevat actieve bestanddelen van de plant.

Algemene richtlijnen voor het maken van een tinctuur.

Benodigdheden:

• Gedroogde kruiden
• Alcohol (bij voorkeur 40-60% alcohol, zoals wodka of brandewijn)
• Glazen pot met deksel
• Fijne zeef of kaasdoek
• Donkere glazen fles voor opslag
• Etiket voor labeling

Hoe ga je te werk:

Kruiden voorbereiden: Maak gebruik van gedroogde kruiden van een goede kwaliteit. Doe de kruiden in een glazen pot. (1/3 van de pot moeten kruiden bevatten)

Alcohol toevoegen: Giet de alcohol over de kruiden, de kruiden moeten volledig bedekt zijn. Sluit de pot goed af.

Maceratie: Zorg dat de pot op een koele en donkere plaats staat en laat alles 4 tot 6 weken inwerken, maar vergeet niet om de pot dagelijks te schudden om de kruiden goed te mengen.

Zeef de tinctuur: Na de maceratieperiode giet je de vloeistof door een fijne zeef of kaasdoek, we willen enkel de vloeistof zonder kruiden. Druk de kruiden goed uit om zoveel mogelijk vloeistof te extraheren.

Opslag: Je tinctuur is bijna klaar, je bewaard het in een donkere fles. Zorg ervoor dat de fles schoon en droog is. Sluit de fles stevig af.

Labelen: Vergeet je fles niet te labelen met de naam van het kruid, de datum van extractie en de soort alcohol die is gebruikt. Dit is vooral handig als je meerdere tincturen hebt.

Dosering en Gebruik:

• De dosering, daar kan geen algemene regel voor gegeven worden, deze varieert van het kruid en het beoogde doel. Een goede raad van Tante San ????, raadpleeg een professionele kruidendeskundige of zorgverlener voor de juiste dosering voor jouw behoeften.
• Tincturen worden meestal verdund in water of sap ingenomen. Dit bevorderd de opname van de actieve bestanddelen.

Toepassingen:

• Tincturen zijn inzetbaar voor verschillende medicinale doeleinden, ondersteuning van de spijsvertering, het verlichten van angst, het bevorderen van slaap, enzovoort.
• Ze kunnen worden ingenomen door enkele druppels toe te voegen aan water of sap.
• Ook uitwendig gebruik is een optie, door ze op de huid aan te brengen (afhankelijk van het kruid en het doel).

Belangrijk: Sommige kruiden kunnen giftig zijn in bepaalde hoeveelheden, heb je zelf niet voldoende kennis, raadpleeg dan een professional voordat je tincturen voor medicinale doeleinden maakt en gebruikt.

5 kruiden voor je uitgelicht

Brandnetel (Urtica dioica)

Dit is wel een van de meest bekende kruiden in onze streken. Iedereen zal al wel eens in aanraking zijn gekomen met zijn stekelige blaadje. Maar deze plantjes hebben ons zoveel te bieden.

Ze groeien meestal op en rond weilanden en bosranden, maar ook in de tuin hebben ze meestal wel een favoriete plekje. herkenbaar aan zijn getande bladeren en brandharen. De jonge toppen zijn eetbaar en zitten boordevol voedingsstoffen.

Medicinale eigenschappen:

• Eczeem
• Hoofdpijn
• Hulp bij nier- en watergruisvormig / nierziektes
• bloedreinigend
• Laat het suikergehalte in het bloed verminderen.
• Bevorderd de stoelgang
• Hulp bij lever-galkwalen en miltziektes.
• Goed middel tegen maagkrampen.
• Vochtafdrijvende werking

Brandnetelthee

• Pluk jonge brandneteltoppen met handschoenen aan om brandharen te vermijden.
• Spoel ze goed af en overgiet met kokend water.
• Laat het 5-10 minuten trekken en drink als thee.
• Waar is het goed voor? eksterogen bij dagelijks gebruik van enkele kopjes brandnetelthee. Maar ook schimmelnagels kunnen verholpen worden met dit drankje. Hoofdpijn door nierproblemen of gewoon als ontgiftingskuur is dit een makkelijk en doeltreffend theetje.

Brandnetel (Urtica dioica) Tinctuur:

• Vul een glazen pot voor de helft met de wortels van brandnetels, graaf de wortels op in de lente of herfst.
• Borstel de wortels af en snijdt ze fijn.
• Giet wodka of brandewijn (38% – 40%) over de kruiden tot ze volledig bedekt zijn.
• Laat het mengsel 4-6 weken trekken en schud dagelijks.
• Zeef de tinctuur en bewaar in een donkere glazen fles.
• Brandneteltinctuur gebruiken: om de immuniteit te ondersteunen, bij allergieën en als algemene tonicum.

Bad met brandnetels.

• Neem voor een voetbad 2 handen vol met goed gewassen brandnetel wortels en verse brandnetels (bladeren en stengels).
• Doe deze gedurende 1 nacht in 5 liter water.
• Breng het water de volgende dag tot aan het kookpunt.
• Gebruik het voetbad zo warm mogelijk gedurende 20 minuten. Laat alle kruiden in het water!
• Je kan dit kruidenbad nog 2 a 3 keer gebruiken.
• Waarvoor is het voetbad deugddoende? Heb je dun haar, dan kan je dit kruidenwater gebruiken. Was je haar hiermee en de resultaten zullen zichtbaar zijn. Heb je last van adervernauwing in de benen is dit kruidenvoetbad een aanrader. Heb je last van krampen, neem een heerlijk voetbad voor het slapengaan.

Paardenbloem (Taraxacum officinale):

De gele bloemen en pluizenbollen maken dat de paardenbloem gemakkelijk te herkennen is. Zowel de bladeren als de wortels hebben waardevolle eigenschappen.

Medicinale eigenschappen

• Hulp bij gal-en leverziektes
• Jeuk, huiduitslag en puisten
• galsteen afdrijvend
• Spijsverteringsstoornissen
• Bloedreinigend
• Vochtafdrijvend

Paardenbloem salade

• Pluk jonge paardenbloembladeren, was ze grondig en droog ze.
• Combineer met andere groenten naar keuze voor een salade.
• Besprenkel met olie en azijn voor dressing.
• Waarvoor kan je ze gebruiken: Paardenbloembladeren bevatten voedingsstoffen en ondersteunen de spijsvertering.

Paardenbloem Tinctuur:

• Vul een glazen pot voor de helft met gedroogde paardenbloemwortels.
• Voeg wodka of brandewijn toe en zorg ervoor dat de wortels volledig bedekt zijn.
• Laat het mengsel 4-6 weken trekken en schud dagelijks.
• Zeef de tinctuur en bewaar in een donkere glazen fles.
• Paardenbloemtinctuur gebruiken: Dit kan helpen bij lever- en spijsverteringsproblemen, en als detox-ondersteuning.

Paardenbloesiroop

• Doe vier handen vol paardenbloemen (gewassen) in 1 liter koud water, breng langzaam aan de kook.
• Neem de pot van het vuur en laat het 1 nacht trekken.
• Giet de volgende dag alles door een zeef, knijp de bloemen uit, laat geen druppel verloren gaan.
• Voeg een kilo ruwe suiker toe en een halve geschilde citroen in schijfjes gesneden en roer alles goed.
• Zet de pot op het vuur (zonder deksel) op een laag pitje, zodat het water verdampt zonder dat het water kookt.
• Laat de siroop enkele keren afkoelen en terug verwarmen tot je de juiste dikte hebt bereikt.
• Wanneer er een dikke stroop achterblijft is het klaar.
• Lekker smullen op het brood of pannenkoeken.

Kamille (Matricaria chamomilla):

De schattige en madeliefachtige bloemen en zijn zacht geurige aroma is kamille een favoriet kruid voor thee. De bloemen hebben kalmerende en ontstekingsremmende eigenschappen. Je kan ze vinden op akkers, leemgrond, weiden en verschillende akkers. Wilde kamille is te herkennen door een bloemetje open te scheuren, is de bloembodem hol, dan het je de enige echte wilde kamille te pakken.

De bloemknoppen van kamille kan je oogsten van mei tot augustus. Ga liefst op pad op een zonnige dag rond het middaguur.

Medicinale toepassingen

• Krampen en buikpijn
• maagpijn
• slapeloosheid
• koorts
• wond-en kiespijn
• ontsmettend en ontstekingswerend
• huiduitslag
• Ze hebben een positieve invloed op het zenuwstelsel
• Ze zijn een weelde voor de verzorging van het gezicht
• Vergeet ze niet bij de haarverzorging, denk er wel aan dat je haar wassen met een aftreksel van kamille het haar doet verlichten.
• Vergemakkelijken de stoelgang
• Ze zijn een hulp bij aambeien
• Kamille damp helpt bij verkoudheden en bijholte-ontstekingen
• Kamille olie is een kanjer tegen zenuwpijnen en pijnlijke ledematen.

Kamille thee

• 1 overvolle theelepel gedroogde bloemknoppen
• 1/4 liter kokend water op de bloemen gieten en laten trekken.

Kamille als schoonheidsmiddel

• 1 handvol kamillebloemen met koud water opgieten
• laat dit trekken om alle inhoudstoffen uit de bloemen in het water te laten trekken.
• Gebruik: als gezichtswater of haarspoelmiddel.

Kamilleolie

• Een fles vullen met in de zon geplukte kamillebloemen
• Overgiet met koudgeperste olijfolie zodat alle bloeme onder staan
• Laat de fles (goed afgesloten) 14 dagen op een zonnige plaats staan. Gebruik een fles van helder glas)
• Zeef de bloemen uit de olie en bewaar de olie in de koelkast.
• Gebruik: Deze olie is goed bij zenuwpijnen of je ledematen in te smeren wanneer deze pijnlijk zijn.

Kamille Tinctuur:

• Vul een glazen pot voor de helft met gedroogde kamillebloemen.
• Giet wodka of brandewijn over de bloemen tot ze volledig bedekt zijn.
• Laat het mengsel 4-6 weken trekken en schud dagelijks.
• Zeef de tinctuur en bewaar in een donkere glazen fles.
• Toepassing: Kamille tinctuur kan helpen bij spijsverteringsproblemen, angst en slapeloosheid.

Duizendblad (Achillea millefolium):

Dit kruid heeft fijn verdeelde bladeren en clusters van kleine witte of roze bloemen. Het wordt vaak gebruikt voor zijn helende eigenschappen, zoals het stelpen van bloedingen.

Waarvoor kan je duizendblad gebruiken

• Onregelmatige menstruaties
• Ontstekingen aan de eierstokken
• Myome (zwellingen in zachte weefsels en spieren)
• Overgangsleeftijd
• Innerlijke onrust
• Ontstekingen van de zenuwen aan armen en benen.
• duizeligheid
• oogpijn
• misselijkheid
• Migraine
• Het is bloedreinigend en bloedvormend
• Brandende en gespannen maag
• Verkoudheid
• Rugpijn
• reumapijn
• Ontstoken lever, maag en darmen

Thee van duizendblad

Neem 1 overvolle theelepel kruiden. Giet er warm water over en laat even trekken. Dagelijks veelvuldig drinken wanneer je last hebt van migraine. Maar de thee is ook een goed hulpmiddel bij duizeligheid, misselijkheid en oogpijn.

Tinctuur van duizendblad

Pluk de bloemen wanneer de zon schijnt. Was de bloemen voorzichtig en vul een fles met een brede hals met deze bloemen. Giet er graanjenever van 38% tot 40% op tot alle bloemen onderstaan. zet de fles op een zonnige plaats of in een warme ruimte. Laat alles 14 dagen trekken.

Duizendbladzalf

• 90 gram ongezouten boter, laat deze goed heet worden.
• 15 gram fijngesneden duizendbloem bloemen en 15 gram frambozenblaadjes. Doe deze in het hete vet, laat alles even opkoken en roer het constant.
• Zet het vuur uit en laat alles afkoelen en trekken.
• De volgende dag alles terug zachtjes opwarmen, giet het door een kaasdoek ok linnen doek en verdeel het in kleine potjes.
• Bewaar de zalf in de koelkast.

Zitbad

100 gram duizendblad, een mix van bloem, blad en stengel, een nacht in koud water laten trekken. De volgende dag het hele zooitje koken en toevoegen an het badwater.

Sint Janskruid

Waar groeit Sint Janskruid:

Sint Janskruid groeit in graslanden, weiden, langs wegbermen, en op zonnige hellingen. Je kunt Sint Janskruid herkennen aan zijn heldergele bloemen met karakteristieke zwarte stippen en doorlatende bladeren wanneer ze tegen het licht worden gehouden. De mooie gele bloemen kan je vinden tussen juli en september. Heb je twijfels of het bloempje dat je ziet Sint Janskruid is, wrijf het dan tussen je duim en wijsvinger en je zal een donker bruine kleur zien die de bloem op je vingers afgeeft.

Medicinale krachten van Sint Janskruid:

Sint Janskruid wordt vooral gebruikt als je denkt aan alles wat met zenuwen te maken heeft, het kruid heeft een positief effect op de stemming en het zenuwstelsel. De actieve bestanddelen die het kruid rijk is (hyperforine en hypericine) worden verondersteld te werken op neurotransmitters in de hersenen, zoals serotonine, dopamine en noradrenaline. Hierdoor wordt Sint Janskruid vaak gebruikt als een natuurlijk antidepressivum en anxiolyticum. Het kan helpen bij milde tot matige depressie, angst, nervositeit en slaapproblemen.

De olie is zeer goed bij open wonden, bloedingen, gezwollen klieren maar kan ook een verzorgend middel zijn bij een schrale huid. Smeer deze olie op een pijnlijke rug, ischias (jicht) of reuma en je zal een verlichting merken.

Bereidingen met Sint Janskruid:

1. Sint Janskruidthee:
   • Voeg een theelepel gedroogde Sint Janskruidbloemen en bladeren toe aan een kop kokend water.
   • Laat het 10-15 minuten trekken en zeef de thee.
   • Drink dit meerdere keren per dag. Houd er rekening mee dat thee minder geconcentreerd is dan andere bereidingen.
2. Sint Janskruidolie:
   • Vul een glazen pot met verse Sint Janskruidbloemen.
   • Bedek de bloemen volledig met olijfolie.
   • Laat de pot ongeveer 3-4 weken op een warme, zonnige plek staan en schud dagelijks.
   • Zeef de olie en bewaar deze in een donkere glazen fles.
   • Sint Janskruidolie kan uitwendig worden gebruikt voor massages bij spierpijn, pijnlijke gewrichten en huidproblemen.
3. Sint Janskruidtinctuur:
   • Vul een glazen pot voor de helft met gedroogde Sint Janskruidbloemen en bladeren.
   • Voeg wodka of brandewijn toe tot de kruiden volledig bedekt zijn.
   • Laat het mengsel 4-6 weken trekken en schud dagelijks.
   • Zeef de tinctuur en bewaar in een donkere glazen fles.
   • Gebruik enkele druppels van de tinctuur, verdund in water, voor interne toepassingen zoals milde depressie en angst.

Pas op! Sint Janskruid kan interacties hebben met bepaalde medicijnen, zoals anticonceptiepillen en antidepressiva. Raadpleeg daarom altijd iemand met kennis over kruiden voordat je Sint Janskruid gebruikt, vooral als je al medicijnen gebruikt of gezondheidsproblemen hebt.

Wil je nog meer wist-je-datjes over kruiden, schrijf je in voor onze nieuwsbrief of volg ons op Facebook.